Jednostronne rozwiązanie kontraktu piłkarskiego w świetle nowych regulacji PZPN .
Nieco w cieniu zmian w regulacjach dotyczących agentów piłkarskich (o których można przeczytać TUTAJ) zarząd PZPN uchwalił również nowe przepisy dotyczące stosunków pomiędzy zawodnikiem a klubem. Uchwała z dnia 27 marca 2015 r. określająca minimalne wymagania dla standardowych kontraktów zawodników w sektorze zawodowej piłki nożnej wprowadza kilka istotnych zmian, przede wszystkim w zakresie stabilności kontraktu piłkarskiego.
Na wstępie podkreślę, że nowe przepisy obowiązują od dnia podjęcia uchwały, a więc 27 marca 2015 roku. Mają również w ograniczonym zakresie zastosowanie do kontraktów zawartych przed wejściem w życie nowych przepisów, o czym później. Przedmiotowe regulacje zastąpiły dotychczas obowiązującą uchwałę nr II/12 Zarządu PZPN z 19 maja 2002 roku – Zasady regulujące stosunki pomiędzy klubem sportowym a zawodnikiem profesjonalnym. Oczywiście pewne aspekty przetrwały w stanie niezmienionym.
Dalej kontrakt zawodniczy może być zawierany na czas określony nie dłuższy niż 5 lat, a w przypadku zawodników poniżej 18 roku życia – nie dłuższy niż 3 lata. Sama uchwała zawiera wyliczenie elementów i treści jakie powinny się znajdować w kontrakcie. Chciałem jednak skupić się na zmianach jakie wprowadzono w zakresie rozwiązywania kontraktu zawodniczego.
Dotychczas było tak, iż kontrakt mógł zostać rozwiązany na podstawie zgodnych oświadczeń woli. W sytuacji gdy jedna ze stron kontraktu (tj. klub lub zawodnik), chciała rozwiązać umowę jednostronnie, obowiązana była wystąpić do Izby ds. Rozwiązywania Sporów Sportowych PZPN ze stosownym wnioskiem, wskazując przyczynę, na której oparte jest żądanie. Obecne regulacje umożliwiają rozwiązanie kontraktu bez udziału Izby.
Rozwiązanie Kontraktu przez Zawodnika
Zawodnik może rozwiązać kontrakt z winy klubu w następujących przypadkach:
– Klub opóźnia się z zapłatą na rzecz Zawodnika wynagrodzenia indywidualnego należnego mu z tytułu profesjonalnego uprawiania piłki nożnej za okres co najmniej dwóch miesięcy, pod warunkiem, iż po upływie tego okresu Zawodnik wyznaczy pisemnie Klubowi dodatkowy termin zapłaty, nie krótszy niż 14 dni, z zastrzeżeniem, iż brak zapłaty zaległości w pełnej wysokości spowoduje możliwość skorzystania z prawa do jednostronnego rozwiązania Kontraktu z winy Klubu;
– Klub ze swojej winy zaniechał zgłoszenia Zawodnika do rozgrywek ligowych, pod warunkiem, iż oświadczenie o rozwiązaniu Kontraktu zostanie złożone w terminie jednego miesiąca od daty zamknięcia okresu zmiany przynależności klubowej zgodnie z obowiązującymi przepisami PZPN;
– Klub ze swojej winy zaniechał obowiązkowego ubezpieczenia Zawodnika od następstw nieszczęśliwych wypadków w sporcie i na skutek czego Zawodnik nie otrzymał należnego mu świadczenia ubezpieczeniowego lub jego równowartości od Klubu albo Klub nie przedstawił dowodu zawarcia umowy ubezpieczenia w terminie 14 dni od daty pisemnego zgłoszenia takiego żądania przez Zawodnika, pod warunkiem, iż oświadczenie o rozwiązaniu Kontraktu zostanie złożone w terminie jednego miesiąca od daty wystąpienia któregokolwiek ze zdarzeń;
– Klub nie zapewnia Zawodnikowi leczenia lub rehabilitacji po kontuzji doznanej czasie gry w ramach współzawodnictwa sportowego lub treningu lub odmawia pokrycia kosztów leczenia lub rehabilitacji poniesionych przez Zawodnika, na które Zawodnik uprzednio otrzymał od Klubu pisemną zgodę, w ramach której Klub zaakceptował szacowane koszty leczenia lub rehabilitacji, pod warunkiem, iż oświadczenie o rozwiązaniu Kontraktu zostanie złożone w terminie jednego miesiąca od daty wystąpienia któregokolwiek ze zdarzeń;
– Klub został przeniesiony do niższej klasy rozgrywkowej na skutek innych zdarzeń niż rywalizacja sportowa, na podstawie prawomocnego orzeczenia wydanego przez właściwy organ dyscyplinarny PZPN, pod warunkiem, iż oświadczenie o rozwiązaniu Kontraktu zostanie złożone w terminie jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia dyscyplinarnego.
Chciałbym wskazać kilka istotnych postanowień uchwały mających wpływ na interpretacje wyżej wymienionych przepisów. Otóż po pierwsze zgodnie z pkt 8.3 uchwały zawodnikowi przysługuje prawo do jednostronnego rozwiązania kontraktu z winy klubu (przypadki wymienione powyżej) poprzez oświadczenie złożone klubowi w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Pkt 8.6 przewiduje natomiast, że oświadczenia, o których mowa w ust. 3-5 (a więc również te składane przez zawodnika i wymienione powyżej) uważa się za złożone z chwilą doręczenia pisma za potwierdzeniem odbioru lub w terminie 3 dni od daty przesłania adresatowi na wskazany w Kontrakcie adres e – mail zeskanowanego dokumentu opatrzonego podpisami upoważnionych osób. Co więcej, oświadczenia, o których mowa w ust. 3 – 5 powinny być jednocześnie przedłożone organowi prowadzącemu rozgrywki, a przepis 8.6 stosuje się odpowiednio. Co z tego wynika?
Po pierwsze dla ważności oświadczenia konieczne jest zachowanie formy pisemnej, a więc oświadczenia złożone ustnie wobec osób reprezentujących klub lub też sama wiadomość e-mail (bez stosownego załącznika) nie spełniają wymogu formy. Drugą istotną kwestią, mającą znaczenie zwłaszcza w sytuacjach rozwiązania kontraktu z powodów niezgłoszenia do rozgrywek, braku ubezpieczenia, braku refundacji kosztów leczenia czy degradacji do innej klasy rozgrywkowej z powodów pozasportowych, jest termin do złożenia oświadczenia woli. PZPN ustalił, iż oświadczenie powinno zostać złożone w ciągu miesiąca od danego zdarzenia. Powstaje więc pytanie czy oświadczenie musi powstać w formie pisemnej w ciągu miesiąca od dnia zdarzenia wyznaczającego początek biegu terminu czy też musi dotrzeć do Klubu przed upływem tego terminu. Rozstrzygnięcie tej kwestii ma niebagatelne znaczenie, co zilustruje następujący przykład.
Drużyna X zostaje karnie zdegradowana przez PZPN do niższej klasy rozgrywkowej. Wyrok organu dyscyplinarnego uprawomocnił się dnia 30 kwietnia 2016 roku. Piłkarz klubu X przesłał mailowo skan podpisanego oświadczenia o rozwiązaniu kontraktu z tej przyczyny 30 maja 2015 roku. Według pierwszej interpretacji oświadczenie jest skutecznie złożone i kontrakt ulega rozwiązaniu. Wg drugiej natomiast wobec zastrzeżenia, iż przesłane za pośrednictwem poczty elektronicznej oświadczenie uważa się za złożone drugiej stronie w terminie 3 dni od daty przesłania tj. w tym przypadku 2 czerwca 2016 roku, oświadczenie jest złożone po terminie i nie wywołuje skutków prawnych.
Która z powyższych interpretacji jest właściwa? Moim zdaniem ta druga, a więc zakładająca, że oświadczenie musi zostać złożone drugiej stronie przed upływem przewidzianego terminu. W mojej ocenie przesądza o tym treść art. 8.3 tj:
Zawodnikowi przysługuje prawo do jednostronnego rozwiązania Kontraktu z winy Klubu poprzez oświadczenie złożone Klubowi w formie pisemnej pod rygorem nieważności, wyłącznie w następujących przypadkach.
Kodeks cywilny przewiduje, że oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Uchwała PZPN modyfikuje tą zasadę poprzez przyjęcie, iż oświadczenie uznaje się za złożone z momentem doręczenia pisma za potwierdzeniem odbioru, a w przypadku przesłania zeskanowanego dokumentu w terminie 3 dni od daty przesłania. Skoro więc oświadczenia, o których mowa mają zostać złożone Klubowi (czyli innej osobie) to oświadczenie przesłane 30 maja w formie zeskanowanego dokumentu mailem będzie skutecznie złożone w dniu 2 czerwca 2016 r, a więc po terminie.
To niestety nie koniec wątpliwości interpretacyjnych związanych z nowymi przepisami. Jak wspomniałem powyżej oświadczenie o rozwiązaniu kontraktu z winy klubu powinno być jednocześnie przedłożone organowi prowadzącemu rozgrywki, przepis art. 8.6 1)Oświadczenia, o których mowa w ust. 3-5 uważa się za złożone drugiej Stronie z chwilą doręczenia pisma za potwierdzeniem odbioru lub w terminie 3 dni od daty przesłania adresatowi na wskazany w Kontrakcie adres e-mail zeskanowanego dokumentu opatrzonego podpisami upoważnionych osób stosuje się odpowiednio. Jakie będą więc konsekwencje nieprzedłożenia takiego oświadczenia organowi ?
2)nota bene wątpliwości może budzić również pojęcie organu prowadzącego rozgrywki bo np. w przypadku drużyn ekstraklasy inny organ prowadzi rozgrywki ligowe, a inny rozgrywki Pucharu Polski, ze względów pragmatycznych należy jednak się skłonić ku twierdzeniu, iż chodzi o rozgrywki ligowe Uważam, że wobec braku wyraźnego zastrzeżenia nie będzie to sankcja nieważności, zważywszy, że oświadczenie jest składane drugiej stronie – Klubowi, a organ prowadzący rozgrywki ma jedynie takie oświadczenie otrzymać.
Nie ma raczej także podstaw do karania zawodnika/klubu za nieprzedłożenie dokumentu na drodze dyscyplinarnej, skoro w tej samej uchwale wyraźnie zastrzeżono, że odpowiedzialności dyscyplinarnej podlegają naruszający postanowienia art. 4 (stanowiącego o dopuszczalności kontraktu) a contrario nie podlegają takiej odpowiedzialności naruszający pozostałe przepisy. Skłaniam się więc ku przekonaniu, iż pomimo nałożenia na strony obowiązku przedłożenia oświadczenia organowi prowadzącemu rozgrywki, niewykonanie tego zobowiązania nie skutkuje negatywnymi konsekwencjami.
W nawiązaniu do wymienionych powyżej przesłanek odniosę się do tej, która moim zdaniem będzie stosowana najczęściej jako podstawa rozwiązania kontraktu, a mianowicie zaległości finansowe. Dotychczas zawodnik chcąc rozwiązać kontrakt z powodu zaległości finansowych mógł wystąpić do Izby o rozwiązanie kontraktu, jeżeli zaległość w wypłacie wynagrodzenia wynosiła co najmniej 3 miesiące, a klubowi został wyznaczony dodatkowy 30 dniowy termin. Obecnie rozwiązanie kontraktu może odbyć się bez udziału Izby, poprzez złożenie oświadczenia. Warunkiem jest jednak istnienie opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia za okres co najmniej 2 miesięcy i wyznaczenie klubowi dodatkowego (minimum) 14 – dniowego terminu do zapłaty, z zastrzeżeniem, że brak zapłaty spowoduje możliwość skorzystania przez zawodnika z prawa do jednostronnego rozwiązania kontraktu.
Zauważyć należy, iż aby skutecznie rozwiązać kontrakt zawodnik musi najpierw wezwać klub do zapłaty, a po bezskutecznym upływie terminu złożyć dodatkowe oświadczenie o rozwiązaniu umowy.
Rozwiązanie Kontraktu przez Klub
Nowe przepisy przyznały również klubom prawo do jednostronnego rozwiązania kontraktu. Od teraz klub może rozwiązać kontrakt z zawodnikiem w następujących przypadkach;
Z winy zawodnika, jeżeli:
– Zawodnik został skazany prawomocnym wyrokiem wydanym przez sąd powszechny za przestępstwo umyślne ścigane z urzędu, pod warunkiem iż oświadczenie o rozwiązaniu Kontraktu zostanie złożone w terminie jednego miesiąca od daty uzyskania potwierdzonej urzędowo informacji o tym fakcie;
– Zawodnik został ukarany karą dyskwalifikacji nie krótszą niż 3 miesiące, orzeczoną przez właściwy organ dyscyplinarny, pod warunkiem iż oświadczenie o rozwiązaniu Kontraktu zostanie złożone terminie jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia dyscyplinarnego;
– Wobec Zawodnika obowiązuje przez okres co najmniej 3 miesięcy środek zapobiegawczy w postaci zakazu uczestnictwa w rozgrywkach mistrzowskich i pucharowych, który został zastosowany na podstawie orzeczenia właściwego organu dyscyplinarnego, które stało się prawomocne;
– Zawodnik co najmniej trzykrotnie w okresie następujących po sobie sześciu miesięcy (niezależnie czy w roku kalendarzowym czy w Sezonie rozgrywkowym) bez przedstawienia Klubowi pisemnego usprawiedliwienia w terminie 7 dni od nieobecności, nie był obecny na zajęciach treningowych, pod warunkiem, iż oświadczenie o rozwiązaniu Kontraktu zostanie złożone odpowiednio do dnia 10 stycznia lub 10 lipca w zależności od tego, czy nieobecność Zawodnika miała miejsce w okresie sześciu miesięcy zakończonym przed upływem jednej z wyżej wymienionych dat;
– Zawodnik brał udział w jakichkolwiek zakładach bukmacherskich dotyczących jakichkolwiek rozgrywek piłkarskich, pod warunkiem iż oświadczenie o rozwiązaniu Kontraktu zostanie złożone terminie jednego miesiąca;
Bez winy zawodnika, jeżeli:
– Zawodnik, za wyjątkiem bramkarza, wystąpił w mniej niż 10% oficjalnych meczów rozegranych przez Klub w rozgrywkach mistrzowskich i pucharowych w pierwszej drużynie seniorów w całym sezonie poprzedzającym sezon, w którym Klub składa oświadczenie o jednostronnym rozwiązaniu Kontraktu, pod warunkiem złożenia takiego oświadczenia w terminie 7 dni od daty rozpoczęcia okresu zmiany przynależności klubowej, zgodnie z obowiązującymi przepisami PZPN;
– Zawodnik z powodu kontuzji lub choroby, stwierdzonej zaświadczeniem lekarskim, nie wystąpił w oficjalnych meczach rozegranych przez Klub w rozgrywkach mistrzowskich i pucharowych przez okres dłuższy niż łącznie 180 dni w roku kalendarzowym lub w Sezonie rozgrywkowym, pod warunkiem, iż oświadczenie o rozwiązaniu Kontraktu zostanie złożone odpowiednio do dnia 10 stycznia lub 10 lipca;
– po spadku Klubu do niższej klasy rozgrywkowej na skutek rywalizacji sportowej, pod warunkiem, iż oświadczenie o rozwiązaniu Kontraktu zostanie złożone do dnia 10 lipca, a Klub nie będzie posiadać wobec Zawodnika żadnych zaległości w wypłacie wynagrodzenia kontraktowego oraz Klub wypłaci Zawodnikowi odszkodowanie w wysokości stanowiącej równowartość jednomiesięcznego wynagrodzenia indywidualnego należnego Zawodnikowi z tytułu profesjonalnego uprawiania piłki nożnej, chyba że strony uzgodnią zmianę warunków Kontraktu.
Należy podkreślić, iż oświadczenia składane przez klub podlegają tym samym rygorom, co oświadczenia składane przez zawodników, a więc aktualne pozostają uwagi względem formy oświadczeń, momentu złożenia oświadczenia, zawiadomienia organu prowadzącego rozgrywki etc.
Nowe przepisy wprowadzają więc pewien automatyzm w zakresie jednostronnego rozwiązywania kontraktu, gdyż nie jest już konieczne wszczynanie postępowania przed Izbą ds. Rozwiązywania Sporów. Jednak zarówno klub jak i zawodnik mogą w terminie 7 dni od doręczenia im oświadczenia o jednostronnym rozwiązaniu umowy przez drugą stronę złożyć wniosek do Izby o ustalenie bezskuteczności oświadczenia lub o ustalenie prawa do odszkodowania za złożenie oświadczeń z naruszeniem przepisów uchwały.
Uchwała przewiduje, iż oświadczenia o jednostronnym rozwiązaniu umowy wywołują skutki prawne albo z upływem 7 dni od ich złożenia (jeżeli druga strona nie złożyła wniosku do Izby o ustalenie ich bezskuteczności) albo z dniem wydania przez Izbę orzeczenia w I instancji o oddaleniu wniosku, a to dlatego, iż stwierdzenie zasadności wniosku dopiero etapie II instancji upoważnia jedynie do przyznania stronie składającej wniosek odszkodowania albo w dniu wydania orzeczenia przez Izbę w postępowaniu odwoławczym – jeżeli w pierwszej instancji wniosek został uwzględniony, a oddalony dopiero w drugiej.
Odpowiedzialność odszkodowawcza i sankcje sportowe
W przypadkach rozwiązania kontraktu z winy zawodnika lub stwierdzenia braku podstaw do złożenia przez zawodnika jednostronnego oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy, zawodnik będzie ukarany poprzez nałożenie sankcji sportowych oraz może zostać zobowiązany do zapłaty odszkodowania. Jeżeli rozwiązanie kontraktu podpisanego przed ukończeniem przez zawodnika 28 roku życia nastąpi z winy zawodnika w ciągu pierwszych 3 lat obowiązywania kontraktu, zostaną wobec niego zastosowane sankcje sportowe, a zawodnik będzie obowiązany do zapłaty odszkodowania3)
Wysokość odszkodowania jest określana przy uwzględnieniu okresu obowiązywania Kontraktu, stopnia jego wykonania, kosztów i wydatków związanych z pozyskaniem Zawodnika obejmujących kwotę transferową i wynagrodzenie wypłacone pośrednikowi transakcyjnemu działającemu w imieniu Zawodnika, które nie zostały zamortyzowane przez okres obowiązywania Kontraktu. Odszkodowanie może zostać obniżone, jeżeli przemawia za tym niewielki stopień naruszenia obowiązków przez Zawodnika lub jego sytuacja osobista lub majątkowa. .
To samo dotyczy zawodnika, który ukończył 28 lat, a rozwiązanie kontraktu nastąpi z jego winy w ciągu pierwszych 2 lat obowiązywania umowy. Jeżeli natomiast rozwiązanie kontraktu będzie miało miejsce w terminach innych niż wyżej wymienione, nie będą stosowane sankcje sportowe (ale dalej klub może domagać się odszkodowania). W przypadku natomiast gdy zawodnik złoży bezpodstawne oświadczenie o jednostronnym rozwiązaniu kontraktu z winy Klubu, a fakt ten zostanie stwierdzony przez Izbę, na wniosek klubu zostaną wobec zawodnika orzeczone sankcje sportowe oraz zawodnik zostanie zobowiązany do zapłaty odszkodowania. Uchwała przewiduje dwa rodzaje sankcji sportowych dla zawodnika, mianowicie:
– kare pieniężną od 100 – 100.000 zł,
– dyskwalifikację w okresie od 3 – 12 miesięcy,
Co istotne wykonanie sankcji sportowej może być zawieszone względem zawodnika na okres do 3 lat. Kara dyskwalifikacji może natomiast zostać darowana po wykonaniu 1/3 części.
Jeżeli chodzi natomiast o przypadki rozwiązania kontraktu z winy klubu albo w przypadku złożenia przez Klub bezpodstawnego oświadczenia o jednostronnym rozwiązaniu kontraktu, gdy fakt ten zostanie stwierdzony orzeczeniem Izby, na klub mogą zostać nałożone następujące sankcje sportowe:
– kara pieniężna od 1.000 – 500.000 zł,
– zakaz transferu do Klubu na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy,
– ograniczenie możliwości uprawniania nowych zawodników na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy.
Podobnie jak w przypadku zawodników sankcja sportowa może zostać zawieszona na okres próby do 3 lat albo darowana lub złagodzona po wykonaniu co najmniej 1/3 kary 4)nie dotyczy kary pieniężnej.
Jeżeli chodzi o odpowiedzialność odszkodowawczą klubu względem zawodnika to jest on zobowiązany do zapłaty utraconego przez zawodnika wynagrodzenia do końca obowiązywania kontraktu pomniejszonego o dochody zawodnika uzyskane z tytułu gry w innym klubie.
Podsumowanie
Opisane wyżej sytuacje nie stanowią jedynych przesłanek mogących być podstawą rozwiązania kontraktu zawodniczego. Zarówno klub jak i zawodnik mogą wystąpić z wnioskiem do Izby o rozwiązanie umowy z winy jednej ze stron lub z przyczyn niezawinionych. Podane w uchwale przykładowe sytuacje to rozwiązanie umowy przez zawodnika:
– którego Klub zobowiązuje do treningów indywidualnych w sytuacji, gdy takie treningi nie są uzasadnione względami medycznymi lub obiektywnymi względami szkoleniowymi;
– powyżej 23 roku życia, gdy Zawodnik ten wziął udział w mniej niż 10% oficjalnych meczów rozegranych przez Klub w rozgrywkach mistrzowskich i pucharowych w pierwszej drużynie seniorów w całym sezonie; powyższe uprawnienie nie przysługuje bramkarzowi.
Wprowadzone regulacje mogą mieć istotny wpływ na rynek transferowy w polskiej piłce. Zarówno klub otrzymał narzędzia za pomocą, których może pozbyć się piłkarzy, którzy nie spełnili pokładanych w nich nadziei (przykładowo mała ilość występów spowodowana słabą formą sportową) jak również zawodnicy mogą stosunkowo łatwo rozstać się z klubem, który nie wywiązuje się z warunków umownych, w szczególności ustaleń finansowych. Możliwe, że wprowadzone przepisy będą miały większy wpływ na piłkarski rynek niż nowe przepisy dotyczące pośredników.
Warto podkreślić, iż omawiane przepisy mają zastosowanie do kontraktów zawartych również przed wejściem w życie komentowanej uchwały.
- Oświadczenia, o których mowa w ust. 3-5 uważa się za złożone drugiej Stronie z chwilą doręczenia pisma za potwierdzeniem odbioru lub w terminie 3 dni od daty przesłania adresatowi na wskazany w Kontrakcie adres e-mail zeskanowanego dokumentu opatrzonego podpisami upoważnionych osób
- nota bene wątpliwości może budzić również pojęcie organu prowadzącego rozgrywki bo np. w przypadku drużyn ekstraklasy inny organ prowadzi rozgrywki ligowe, a inny rozgrywki Pucharu Polski, ze względów pragmatycznych należy jednak się skłonić ku twierdzeniu, iż chodzi o rozgrywki ligowe
- Wysokość odszkodowania jest określana przy uwzględnieniu okresu obowiązywania Kontraktu, stopnia jego wykonania, kosztów i wydatków związanych z pozyskaniem Zawodnika obejmujących kwotę transferową i wynagrodzenie wypłacone pośrednikowi transakcyjnemu działającemu w imieniu Zawodnika, które nie zostały zamortyzowane przez okres obowiązywania Kontraktu. Odszkodowanie może zostać obniżone, jeżeli przemawia za tym niewielki stopień naruszenia obowiązków przez Zawodnika lub jego sytuacja osobista lub majątkowa.
- nie dotyczy kary pieniężnej