decoration

Rekompensata i ekwiwalent za wyszkolenie zawodnika (część 1) .

rekompensata-i-ekwiwalent-za-wyszkolenie-zawodnika-czesc-1 decoration

Przy okazji wpisu dotyczącego mechanizmu solidarności, wspominałem, iż opłaty z tego tytułu nie są jedynymi, które klub pozyskujący zawodnika obowiązany jest uiścić na rzecz klubów, w których piłkarz się szkolił. Poza sumą transferową i opłatą z tytułu mechanizmu solidarności (przy transferze zagranicznym) nowy klub może być zobowiązany do zapłaty rekompensaty za szkolenie zawodnika, jeżeli jest zrzeszony w innym związku piłki nożnej niż poprzedni klub piłkarza albo też ekwiwalentu za wyszkolenie, jeżeli zmiana przynależności klubowej następuje w obrębie polskiego związku. Charakterystyczne jest jednak, iż wskazane opłaty należne są jedynie w przypadku zmiany przynależności klubowej przez zawodników młodych tj. do 23 roku życia (z zastrzeżeniem ostatniej zmiany przepisów dotyczącej ekwiwalentu za wyszkolenie).

 

W celu uporządkowania tematu warto zacząć od pewnego rozróżnienia. Kwestie opłat za wyszkolenie piłkarzy z polskiej perspektywy regulują zasadniczo trzy akty prawne. Pierwszy, powoływany już wielokrotnie przy okazji poprzednich wpisów – Regulamin FIFA w sprawie Statusu i Transferu Zawodników – w skrócie RSTP 1)RSTP – Regulations of the Status and Transfer of Players oraz uchwały PZPN: uchwała w sprawie statusu zawodników, występujących w polskich kubach piłkarskich oraz zasad zmian przynależności klubowej oraz uchwała nr VIII/121 z 16 czerwca 2011 r. – zasady ustalania zryczałtowanego ekwiwalentu za wyszkolenie zawodnika o statusie amatora, zawodnika profesjonalnego oraz zawodnika profesjonalnego, któremu klub nie zaoferował przedłużenia umowy kontraktowej.

 

RSTP oraz uchwały PZPN nie są aktami konkurencyjnymi w stosunku do siebie. RSTP ma zastosowanie jeżeli dochodzi do zmiany przynależności klubowej zawodnika pomiędzy klubami zrzeszonymi w różnych związkach piłkarskich – prościej – klubami z różnych krajów. Uchwały PZPN dotyczą natomiast zmian w obrębie klubów podlegających pod jurysdykcje związku tj. polskich klubów piłkarskich. Omawianie przedmiotowej tematyki rozpoczniemy od regulacji międzynarodowych. Regulacjom krajowym poświęcona będzie druga część artykułu.

 

Co do zasady, rekompensata za szkolenie podlega wypłacie na rzecz klubu szkolącego zawodnika, kiedy ten podpisuje swój pierwszy kontrakt profesjonalny albo gdy posiadając już status zawodowca jest „transferowany” pomiędzy klubami przed ukończeniem 23 roku życia.  Zgodnie z przepisami FIFA szkolenie zawodnika odbywa się zasadniczo pomiędzy 12 a 23 rokiem życia. Rekompensata za szkolenie przewidziana jest jednak za okres pomiędzy 12 a 21 rokiem życia, a jej wypłata następuje jeżeli warunki do jej przyznania zostaną spełnione zanim zawodnik osiągnie 23 rok życia.

 

Założenie, iż zawodnik szkoli się do 21 roku życia, stanowi domniemanie, które może zostać obalone. W przypadku gdy oczywistym jest, iż proces szkolenia zawodnika zakończył się wcześniej niż przed osiągnięciem przez niego wieku 21 lat okres, za który przysługuje rekompensata ulega skróceniu. 2)art. 1 ust. 1 Aneksu 3 do RSTP Od razu nasuwa się pytanie, jakie przesłanki pozwalają stwierdzić, iż dany zawodnik ukończył szkolenie przed osiągnięciem 21 roku życia? Na podstawie wybranego orzecznictwa Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu i Izby ds. Rozwiązywania Sporów FIFA można wyciągnąć ogólny wniosek, iż szkolenie zawodnika jest ukończone, jeżeli ten jest pełnowartościowym członkiem drużyny – przykładowo – regularnie gra w meczach pierwszej drużyny, otrzymuje wynagrodzenie na poziomie innych zawodników z kadry seniorskiej etc.

 

W orzeczeniu 2004/A/594 dotyczącym sporu o rekompensatę za szkolenie Yossi Benayoun’a uznano, iż szkolenie zawodnika zakończyło się, kiedy ten osiągnął wiek 16 lat. W uzasadnieniu wskazano, iż przemawiają za tym takie okoliczności jak:

 

– przyznanie przez skarżącego, iż zawodnik jest najbardziej utalentowanym zawodnikiem izraelskim, ze wszystkich piłkarzy występujących w kadrach narodowych Izraela (juniorskich i seniorskich),

– wysokość kwoty pieniężnej uzyskanej z tytułu wcześniejszego wypożyczenia zawodnika,

– określenie w dokumentach klubowych piłkarza mianem „podstawowego zawodnika klubu” 3)„regular player for the club”.

 

W orzeczeniu 2003/O/527 sędziowie Trybunału Arbitrażowego orzekli, iż zawodnik ukończył szkolenie w sezonie, w którym podpisał swoją pierwszą profesjonalną umowę i rozegrał 15 meczy w pierwszej drużynie.

 

Jak już wskazałem rekompensata za szkolenie należy się w dwóch przypadkach tj. gdy zawodnik zostaje zarejestrowany po raz pierwszy jako zawodowiec albo gdy będąc już zawodowcem podlega transferowi pomiędzy dwoma klubami należącymi do różnych związków piłkarskich. 4)art. 2 aneksu 4 RSTP Rekompensata należna jest jednak jedynie w przypadku, gdy warunek ten zostanie spełniony najpóźniej przed końcem sezonu, w którym zawodnik ukończy 23 rok życia.

 

W tym miejscu należy jeszcze zwrócić uwagę na fakt, iż użyte w przepisie sformułowanie „transfer” 5)when a Professional is transferred between clubs of two different Associations obejmuje również sytuację gdy zawodnik podpisuje umowę z nowym klubem po wygaśnięciu dotychczas obowiązującej, podczas gdy potoczne rozumienie wskazywałoby jedynie na sytuacje, gdy zawodnik rozwiązuje obowiązującą umowę ze swoim klubem w porozumieniu i za zgodą, aby podpisać umowę z klubem pozyskującym. 6)Rekompensata za szkolenie należy się więc również w sytuacji, gdy po wygaśnięciu obowiązującej umowy z klubem X zawodnik podpisuje nowy kontrakt z klubem Y. W tym miejscu, trzeba jednak zwrócić uwagę na istotny wyjątek od powyższej zasady.

 

W przypadku gdy zarówno nowy jak i poprzedni klub zawodnika należą do związków piłkarskich krajów Unii Europejskiej lub EOG 7)Europejski Obszar Gospodarczy przesłanką warunkującą przyznanie rekompensaty jest zaoferowanie przez poprzedni klub umowy. Jeżeli warunek ten nie zostanie spełniony to rekompensata nie jest należna, chyba że poprzedni klub może uzasadnić, że jest uprawniony do takiej rekompensaty. Co więcej, poprzedni klub musi zaoferować zawodnikowi umowę w formie pisemnej listem poleconym co najmniej 60 dni przed upływem jego dotychczasowej umowy. Taka oferta musi opiewać na równowartość dotychczasowej umowy. 8)art. 6 ust. 3 Aneksu 3 RSTP

 

Od razu nasuwa się pytanie, jakie okoliczności mogą uzasadniać uprawnienie klubu do otrzymania rekompensaty pomimo niezłożenia zawodnikowi oferty. Kwestia ta była przedmiotem rozpoznania w postępowaniach przed Izbą ds. Rozwiązywania sporów FIFA, a także przed Trybunałem Arbitrażowym ds. Sportu w Lozannie 9)w wyniku odwołania.

 

Sprawa ta dotyczyła holenderskiego bramkarza Tima Krul’a,10)szerszej publiczności znany z występu na mundialu przeciwko Kostaryce, gdzie wszedł na boisko przed konkursem rzutów karnych, w którym obrobił 2 jedenastkiktóry po wygaśnięciu kontraktu z ADO Den Haag podpisał umowę z Newcastle United. W przedmiotowym sporze holenderska drużyna domagała się od Anglików wypłaty rekompensaty pomimo, iż nie spełniła wymogów formalnych wskazanych w przepisie (nie złożyła propozycji kontraktu na 60 dni przed wygaśnięciem umowy). Trybunał Arbitrażowy uznał jednak, iż Holendrzy w wystarczający sposób wykazali istnienie okoliczności uzasadniających przyznanie rekompensaty.

 

Stwierdzono, iż z uwagi na fakt, że przedstawiciele drużyny ADO Den Haag negocjowali przez cały sezon podpisanie z zawodnikiem profesjonalnego kontraktu, a także wyrazili pisemnie zainteresowanie (czego wymagają przepisy holenderskiego związku piłki nożnej) dalszym szkoleniem zawodnika, działali w dobrej wierze i z właściwym zaangażowaniem. 11)W wyroku wyjaśniono jeszcze dwie istotne kwestie. Uznano, iż zdanie pierwsze przepisu odnosi się zarówno do piłkarzy mających status zawodowców jak i amatorów, natomiast zdania 2 i 3 odnoszą jedynie do zawodników profesjonalnych.

 

Przepisy stanowią ponadto, że rekompensata za szkolenie jest nienależna, także w wypadku spełnienia którejś z przesłanek negatywnych tj. gdy:

 

– klub rozwiąże z zawodnikiem umowę bez uzasadnionych przyczyn (nie narusza to jednak praw poprzednich klubów do rekompensaty),

– w wyniku transferu zawodowiec znowu uzyska status amatora,

– transfer jest przeprowadzany do klubu Kategorii 4 (o czym za chwilę).

 

 

Po omówieniu podstaw przyznawania rekompensaty za szkolenie zawodnika, pora na omówienie sposobu liczenia wysokości rekompensaty. Rekompensata naliczana jest za każdy sezon, w którym zawodnik był szkolony w klubie tj. pomiędzy 12 a 21 rokiem życia, chyba że szkolenie zawodnika zakończyło się wcześniej, wtedy górną granicę stanowi wiek ukończenia szkolenia. Celem ustalenia łącznej sumy rekompensaty za szkolenie zawodnika należy pomnożyć liczbę sezonów, przez które zawodnik występował w klubie przez odpowiednią sumę ujętą w tabeli FIFA.

 

tabela

 

Rekompensata za szkolenie ma odzwierciedlać koszt jaki dana drużyna musiałaby ponieść gdyby sama chciała wyszkolić zawodnika. W związku z czym, dla ustalenia kwoty rekompensaty istotna jest klasyfikacja klubu pozyskującego zawodnika, a nie poprzedniego klubu. 12)wyjątek art. 6 ust. 1 aneksu 4 RSTP Dlatego też dla ustalenia sumy rekompensaty należy kolejno: odnaleźć w tabeli odpowiednią federację (dla europejskich klubów UEFA), a następnie kategorię, do której zakwalifikowany jest dany klub. Do pierwszej kategorii zakwalifikowane są wyłącznie kluby z Anglii, Francji, Niemiec, Włoch, Holandii i Hiszpanii (z najwyższych lig rozgrywkowych). Polskie kluby zostały zakwalifikowane do kategorii III i IV. Należy jeszcze zwrócić uwagę na fakt, iż za szkolenie zawodnika w okresie pomiędzy ukończeniem 12 i 15 roku życia (cztery sezony) nalicza się opłaty wg kategorii czwartej niezależnie od tego, w której sklasyfikowany jest klub pozyskujący lub podpisujący pierwszy profesjonalny kontrakt z zawodnikiem.

 

Przykładowo więc, zawodnik urodzony w Argentynie przez 6 lat grał w swoim kraju w klubie X, od 12-18 roku życia. W wieku 19 lat podpisał kontrakt z klubem Y, 1 kategorii w Hiszpanii. Klub Y zobowiązany jest do zapłaty klubowi X kwoty 310.000 EURO [(4 x 10.000 EUR) + (3 x 90.000 EUR)].

 

Od wskazanego powyżej sposobu ustalania kwoty rekompensaty przewidziano jeszcze dwa wyjątki, dotyczące przenoszenia się zawodników pomiędzy klubami z terytorium UE/EOG. W takich wypadkach, jeżeli kluby należą do różnych kategorii, kwota rekompensaty obliczana jest na podstawie średniej kosztów szkolenia obu klubów. Jeżeli natomiast klub pozyskujący jest klubem kategorii niższej niż poprzedni klub to kalkulacja opiera się na kosztach szkolenia klubu niższej kategorii.

 

Jeżeli więc zawodnik z poprzedniego przykładu grałby w klubie III kategorii w Polsce i przeszedł do klubu I kategorii w Hiszpanii to rekompensata wyniosłaby 220.000 EUR [ (4 x 10.000) + 3 x [(90.000+30.000) : 2]], a jeżeli transfer odbywałby się w przeciwnym kierunku to klub z Polski zobowiązany byłby do zapłaty 130.000 EURO.

 

Organem właściwym do rozwiązywania sporów o rekompensatę za szkolenie jest Izba ds. Rozwiązywania Sporów FIFA. Dodatkowo Art. 5 ust. 4 aneksu 4 RSTP przyznał Izbie kompetencje w zakresie korekty kwoty należnej klubowi z tytułu rekompensaty, jeżeli w sposób oczywisty byłaby ona nieproporcjonalna.

 

Rekompensata winna być wypłacona w ciągu 30 dni od zarejestrowania zawodnika jako Zawodowca, wszystkim klubom, które szkoliły zawodnika, w wysokości zależnej od ilości sezonów spędzonych w danym klubie. Oczywiście w przypadku kolejnego transferu zawodowca, przed ukończeniem przez niego 23 roku życia, rekompensatę wypłaca się jedynie poprzedniemu klubowi.

Regulacje w zakresie ekwiwalentu za wyszkolenie przy transferach krajowych zostaną omówione w drugiej części wpisu.

 

Fot. Ben Sutherland / Foter / CC BY

 

  1. RSTP – Regulations of the Status and Transfer of Players
  2. art. 1 ust. 1 Aneksu 3 do RSTP
  3. „regular player for the club”
  4. art. 2 aneksu 4 RSTP
  5. when a Professional is transferred between clubs of two different Associations
  6. Rekompensata za szkolenie należy się więc również w sytuacji, gdy po wygaśnięciu obowiązującej umowy z klubem X zawodnik podpisuje nowy kontrakt z klubem Y.
  7. Europejski Obszar Gospodarczy
  8. art. 6 ust. 3 Aneksu 3 RSTP
  9. w wyniku odwołania
  10. szerszej publiczności znany z występu na mundialu przeciwko Kostaryce, gdzie wszedł na boisko przed konkursem rzutów karnych, w którym obrobił 2 jedenastki
  11. W wyroku wyjaśniono jeszcze dwie istotne kwestie. Uznano, iż zdanie pierwsze przepisu odnosi się zarówno do piłkarzy mających status zawodowców jak i amatorów, natomiast zdania 2 i 3 odnoszą jedynie do zawodników profesjonalnych.
  12. wyjątek art. 6 ust. 1 aneksu 4 RSTP