Rekompensata i ekwiwalent za wyszkolenie zawodnika (część 2) .
W poprzedniej części skupiliśmy się na regulacjach dotyczących opłat za szkolenie zawodników w przypadku, gdy zawodnik zmieniał barwy klubowe, a klub pozyskujący należy do innego związku piłkarskiego niż klub odstępujący. W tej części artykułu skupimy się na regulacjach „krajowych” czyli ustanowionych mocą odpowiednich uchwał PZPN. W odróżnieniu od FIFA, PZPN przewidział również naliczanie opłat w przypadku zmiany przynależności klubowej przez zawodników amatorów.
W związku z czym, artykuł ten może okazać się interesujący również dla rodziców piłkarzy w wieku juniorskim, których zmiana przynależności klubowej związana jest z obowiązkiem uiszczenia opłat za wyszkolenie.
Tytułem przypomnienia, w poprzedniej części artykułu wskazałem, iż kwestie ekwiwalentu za wyszkolenie są regulowane przez uchwały PZPN tj. uchwałę III/39 w sprawie statusu zawodników, występujących w polskich kubach piłkarskich oraz zasad zmian przynależności klubowej i uchwałę nr VIII/121 z 16 czerwca 2011 r. – zasady ustalania zryczałtowanego ekwiwalentu za wyszkolenie zawodnika o statusie amatora, zawodnika profesjonalnego oraz zawodnika profesjonalnego, któremu klub nie zaoferował przedłużenia umowy kontraktowej.
W dużym uproszczeniu, pierwsza z uchwał określa podstawy do ustalenia ekwiwalentu za wyszkolenie 1)aczkolwiek w sposób niewyczerpujący, druga określa jego wysokość. Należy zacząć od tego, czym jest ekwiwalent za wyszkolenie. Jest to forma wynagradzania klubu szkolącego zawodnika za rozwinięcie jego piłkarskich umiejętności. Niektórzy twierdzą, iż jest to polski odpowiednik mechanizmu solidarności. O samym mechanizmie solidarności pisałem tutaj. Uważam jednak, iż jest to twierdzenie nieuprawnione, a znacznie więcej podobieństw można znaleźć pomiędzy ekwiwalentem za wyszkolenie i rekompensatą za szkolenie przewidzianą przepisami FIFA, stąd też przepisy te są omawiane w jednym bloku.
§ 34 ust. 3 uchwały III/39 stanowi, że jeżeli zawodnik, który nie ukończył 23 roku życia zmienia klub to bez względu na jego status klubowi odstępującemu należy się ekwiwalent za jego wyszkolenie. Zawodnik ma status amatora jeżeli z tytułu grania w piłkę nożną nie otrzymuje wynagrodzenia, względnie jeżeli otrzymuje jedynie zwrot wydatków poniesionych w trakcie udziału w oficjalnych rozgrywkach PZPN lub/i lidze zawodowej. Zawodnikiem profesjonalnym jest natomiast osoba, która posiada z klubem umowę, zawartą wg wzoru PZPN (kontrakt o profesjonalne uprawianie piłki) i zawodnik, który otrzymuje z tytułu uprawiania piłki nożnej wynagrodzenie (lub inne świadczenie pieniężne lub rzeczowe).
Ostatnia zmiana przepisów, dokonana w lipcu 2014 r. przewiduje, iż ekwiwalent za wyszkolenie należy się również jeżeli zawodnik do 28 roku życia zmienia klub pod warunkiem, że klub odstępujący zaproponował mu zawarcie kontraktu o profesjonalne uprawianie piłki nożnej przed ukończeniem przez niego 23 roku życia. Ekwiwalent należy się za każdy rok szkolenia zawodnika w klubie pomiędzy 9 a 23 rokiem życia. Wysokość ekwiwalentu określa odpowiednia tabela, a zasady jego obliczania są podobne jak w przypadku rekompensaty za szkolenie. Przy określaniu wysokości ekwiwalentu znaczenie mają kategoria klubu pozyskującego, wiek w jakim zawodnik grał w klubie odstępującym oraz status zawodnika.
Kluby dzieli się na kategorie od 1 do 4. Do kategorii 1 należą wyłącznie kluby ekstraklasy. Do kategorii 2 zakwalifikowano kluby I i II ligi, do kategorii 3 kluby z lig III-IV. Kluby niewymienione powyżej zakwalifikowano do kategorii 4 (w tym wszystkie kluby biorące udział w rozgrywkach futsalowych).
W przypadku zmiany klubu przez zawodnika o statusie amatora oraz zawodnika, któremu nie zaproponowano przedłużenia umowy w formie pisemnej listem poleconym co najmniej na 60 dni przed wygaśnięciem kontraktu, na co najmniej takich samych warunkach na jakich obowiązywała dotychczasowa umowa zastosowanie znajdzie tabela przedstawiona poniżej.
Przykładowo więc, jeżeli zawodnik o statusie amatora grał w klubie A klasy od 9 do 15 roku życia włącznie i postanowi przenieść się do klubu występującego w II lidze to klub ten obowiązany jest do zapłaty 4200 zł (3 x 200 + 3 x 1200).
Stawki w przypadku zawodnika profesjonalnego, któremu wygasł kontrakt o profesjonalne uprawianie piłki nożnej i klub zaproponował mu przedłużenie umowy (w formie pisemnej listem poleconym, co najmniej na 60 dni przed wygaśnięciem kontraktu), na co najmniej takich samych warunkach finansowych i który nie przyjął złożonej propozycji oraz zawodnika o statusie amatora, któremu klub zaoferował podpisanie kontraktu o profesjonalne uprawianie piłki nożnej na warunkach uwzględniających jego wiek, klasę rozgrywkową, w której występuje, a także średnie warunki finansowe wynikające z umów o profesjonalne uprawianie piłki nożnej obowiązujących w klubie i który nie przyjął złożonej propozycji kształtują się następująco:
Z opłatami z tytułu ekwiwalentu za wyszkolenie wiążę się wiele kontrowersji. Nasuwa się pytanie, czy zasadne było wprowadzenie ekwiwalentu za wyszkolenie w przypadku zawodników o statusie amatora? Tacy zawodnicy niekoniecznie wiążą swoją przyszłość z piłką nożną, a konieczność uiszczenia opłaty przy zmianie klubu, która to zmiana może przecież mieć swe źródło w przyczynach pozasportowych niejednokrotnie staje się przeszkodą, która powoduje zaprzestanie uprawiania tej dyscypliny sportu przez zawodnika.
Co prawda, zgodnie z przepisami do zapłaty ekwiwalentu zobowiązany jest klub pozyskujący, ale w praktyce wobec kiepskiej sytuacji finansowej klubów sportowych (zwłaszcza tych z niższych szczebli rozgrywkowych) często rodzice młodych zawodników zmuszeni są do pokrywania tych opłat. W przypadkach kiedy rodzic jest zobowiązany do opłacania składki miesięcznej na klub, samodzielnego finansowania zakupu sprzętu sportowego i wszelkich wyjazdów treningowych, dodatkowa opłata budzi uzasadniony sprzeciw.
Kontrowersje związane z ekwiwalentem za wyszkolenie nie dotyczą tylko zawodników o statusie amatorów. Szerszej publiczności ekwiwalent za wyszkolenie zawodnika kojarzy się zapewne ze sprawą Krzysztofa Danielewicza. Zawodnik ten występował w zespole Cracovii, z którą miał podpisany profesjonalny kontrakt. Umowa zawodnika wygasła 30 czerwca 2014 roku i nie została przedłużona, pomimo złożenia przez klub stosownej oferty. 26 lipca 2014 r. zawodnik kończył 23 lata i gdyby nie zmiana przepisów, o której była mowa powyżej, wprowadzona w życie 22 lipca 2014 r. nowy klub zawodnika nie musiałby płacić za zawodnika ekwiwalentu (a jedynie opłatę ryczałtową, o której mowa w osobnej uchwale). 2)uchwała nr 8/52 dot. opłaty ryczałtowej dla klubu odstępującego za zawodników pomiędzy 23 a 28 rokiem życia Podpisaniem umowy z piłkarzem był zainteresowany Śląsk Wrocław. Gdyby jednak Danielewicz trafił do Śląska to klub z Wrocławia zobowiązany byłyby do zapłaty Cracovii 160 tysięcy złotych.
Dlaczego?
Danielewicz występował w Cracovii 2 lata pomiędzy 22 a 23 rokiem życia. Cracovia przed wygaśnięciem kontraktu złożyła mu propozycję przedłużenia umowy. Po ostatniej zmianie przepisów, za zawodnika, któremu przed ukończeniem 23 roku życia zaproponowano przedłużenie umowy i który zmienia barwy klubowe przed ukończeniem 28 lat należy się ekwiwalent. Śląsk jest klubem ekstraklasy, a więc klubem sklasyfikowanym w kategorii pierwszej. Stawka roczna ekwiwalentu za zawodnika w wieku pomiędzy 18 a 23 rokiem życia, przechodzącym do klubu pierwszej kategorii wynosi 80.000 zł. Krzysztof Danielewicz trafił jednak do Sokoła Marcinkowice, co musiało budzić zdziwienie, zważywszy, iż jest to klub z klasy okręgowej. W klubie tym nie zagrał ani jednego meczu i niedługo później trafił właśnie do Śląska Wrocław. Należy pamiętać, iż wysokość ekwiwalentu zależy od kategorii klubu pozyskującego, dlatego też Sokół Marcinkowice zapłacił Cracovii 8.000 zł, a to z uwagi na fakt, iż jest klubem sklasyfikowanym w kategorii czwartej. Cracovia zarzuciła oczywiście pozorność tej transakcji i skierowała sprawę przed Komisję ds. Ustalenia Ekwiwalentu za Wyszkolenie PZPN.
W prasie i mediach internetowych pojawiły się jednak sprzeczne wersje, co do warunków przejścia Danielewicza z Sokoła do Śląska. Niektóre źródła podają, że Danielewicz trafił z Sokoła do Śląska na zasadzie transferu definitywnego, inne, iż został jedynie wypożyczony. Za tą drugą wersją przemawia rozstrzygnięcie samej Komisji, która uznała, iż Cracovii należy się jedynie 8 tysięcy ekwiwalentu. Pkt 6 uchwały VIII/121 przewiduje, że w przypadku gdy zawodnik, za którego zapłacono ekwiwalent za wyszkolenie zmienia klub w okresie pomiędzy 1-12 miesiącem od momentu wypłaty opłaty ryczałtowej ostatni klub jest zobowiązany do zapłaty 80 % różnicy pomiędzy opłatą ryczałtową, którą otrzymał klub macierzysty, a opłatą którą otrzymałby w przypadku zmiany bezpośredniej zmiany przynależności. W przypadku więc, gdyby transfer do Śląska był transferem definitywnym, a nie tylko czasowym (wypożyczenie) Cracovii należałoby się dodatkowo 121.600 zł. Cracovia zapowiedziała odwołanie do Najwyższej Komisji Odwoławczej.
Przywołana sytuacja stanowi przykład tzw. „Bridge Transfer” (transfer mostowy) w polskich warunkach. Nie ulega raczej wątpliwości, że przejście Danielewicza do klubu z klasy okręgowej, a dopiero następczo do klubu ekstraklasy było działaniem nakierowanym na cel, jakim było zmniejszenie należnej opłaty z tytułu ekwiwalentu za wyszkolenie. Trzeba dodać, iż jak na razie skutecznym. Z drugiej jednak strony FIFA rozpoczęła karanie za tego typu działania.
Photo credit: DrabikPany / iW / CC BY