Third Party Ownership to umowne pojęcie, którym zwykło się określać sposób finansowania transferów piłkarzy. W dużym uproszczeniu polega on na tym, iż osoba trzecia, bez znaczenia fizyczna czy prawna (third party), inna niż klub sportowy pozyskujący zawodnika, decyduje się sfinansować w części transfer piłkarza do klubu, w zamian za co klub zobowiązuje się do zapewnienia podmiotowi finansującemu określonego procentowo zysku z przyszłego transferu zawodnika.
Przeważnie udział w zysku z dalszego transferu wyraża stosunek procentowy odpowiadający wkładowi finansowemu podmiotu w transfer do klubu. Przykładowo więc, jeżeli podmiot trzeci finansuje przejście zawodnika do klubu w 70 %, to przy jego transferze do następnego klubu podmiot uprawniony jest do 70 % kwoty transferowej.
Opisany wyżej system finansowania jest bardzo popularny w Ameryce Południowej. Występuje on również w Europie. Największą popularność zyskał w krajach Półwyspu Iberyjskiego (Hiszpania, Portugalia), gdzie najczęściej trafiają wyróżniający się zawodnicy z Ameryki Łacińskiej.
Tylko trzy krajowe związki piłkarskie zakazują wprost Third Party Ownership (dalej “TPO”) tj. Anglia, Włochy i Polska. Ten stan rzeczy ulegnie jednak zmianie. Aktywna ostatnio w zakresie zmiany przepisów FIFA (Tutaj artykuł o zmianach dotyczących agentów piłkarskich) postanowiła całkowicie zakazać wspomnianej wyżej praktyki.
Dotychczas w akcie prawa wewnętrznego FIFA regulującym m. in. kwestie transferów zawodników RSTP funkcjonował art. 18 bis zgodnie, z którym zabronione było zawieranie takich umów, które umożliwiały osobom trzecim ingerowanie w zatrudnianie zawodników, kwestie związane z transferami oraz zarządzaniem klubem:
No club shall enter into a contract which enables any other party to that contract or any third party to acquire the ability to influence in employment and transfer-related matters its independence, its policies or the performance of its teams.
Samo finansowanie przez podmioty trzecie transferu piłkarza nie było więc zabronione, aczkolwiek wykluczone zostało ingerowanie w politykę klubu. Przykładowo niedopuszczalne były takie zapisy umowne, które pozwalały osobie trzeciej decydować o dalszym transferze zawodnika i kwocie odstępnego. Co oczywiście nie mogło podobać się inwestorom ponoszącym ryzyko finansowe i chcącym swoim działaniem doprowadzić do maksymalizacji zysku przy jednoczesnej minimalizacji ryzyka. FIFA poszła jednak krok dalej i uchwaliła nowe, bardziej rygorystyczne przepisy, które wejdą w życie 1 maja 2015 roku. Co się zmieniło?
Po pierwsze, zdecydowano się na wprowadzenie
definicji osoby trzeciej (third party). Znowelizowane przepisy przewidują, iż osobą trzecią jest
osoba/strona inna niż kluby transferujące zawodnika lub jakikolwiek inny klub, w którym zawodnik był zarejestrowany. Dlaczego osobą trzecią, na gruncie definicji nie jest poprzedni klub zawodnika? Ponieważ powszechną i akceptowaną praktyką są klauzule w umowach transferowych, które przyznają klubowi odstępującemu udział w zysku z następnego transferu zawodnika. Nawet przepisy FIFA, w określonych sytuacjach nakazują wprost wypłatę określonej sumy poprzednim klubom zawodnika (o czym można przeczytać
tutaj i
tutaj).
Any party other than the two clubs transferring a player from one to another, or any previous club, with which the player has been registered
FIFA zdecydowała się na modyfikację art. 18 bis i nadała mu następujące brzmienie:
1. No club shall enter into a contract which enables the counter club/counter clubs, and vice versa, or any other party to acquire the ability to influence in employment and transfer-related matters its independence, its policies or the performance of its teams.
2. The FIFA Disciplinary Committee may impose disciplinary measures on clubs that do not observe the obligations set out in this article.
Zabronione będzie więc zawieranie umów pomiędzy klubami, na mocy których klub przeciwny albo osoba trzecia uzyskuje możliwość ingerowania w zatrudnianie zawodników, kwestie związane z transferami oraz zarządzaniem klubem. Zakaz ten obłożony został karami dyscyplinarnymi dla klubów, które nie stosują się do wymogów wynikających z przepisów. Kary wymierza Komitet dyscyplinarny FIFA.
Największą zmianą jest jednak wprowadzenie art. 18 ter
No club or player shall enter into an agreement with a third party whereby a third party is being entitled to participate, either in full or in part, in compensation payable in relation to the future transfer of a player from one club to another, or is being assigned any rights in relation to a future transfer or transfer compensation
Od 1 maja 2015, zabronione będzie zawieranie umów, na mocy których osoba trzecia uprawniona jest do całości lub części kwoty transferowej uzyskanej w związku z przyszłym transferem zawodnika lub umów, na mocy których osobie trzeciej przyznaje się jakiekolwiek prawa związane z przyszłym transferem lub kwotą transferową. Jeszcze raz podkreślę, że w związku z brzmieniem definicji osoby trzeciej, która nie obejmuje poprzedniego klubu zawodnika, klub taki może skutecznie zastrzec udział w zysku z następnego transferu.
FIFA wprowadziła przepisy przejściowe, które mają zastosowanie do umów TPO zawartych przed dniem wejścia w życie komentowanych przepisów. Otóż umowy zawarte przed 1 stycznia 2015 roku pozostają w mocy, aczkolwiek wykluczono możliwość ich przedłużania. W okresie pomiędzy 1 stycznia a 1 maja 2015 roku umowy TPO mogą być zawierane, aczkolwiek na okres czasu nie dłuższy niż rok. Wszystkie bez wyjątku umowy, niezależnie od czasu ich zawarcia muszą zostać zgłoszone w terminie do końca kwietnia 2015 r. w systemie TMS (Transfer Matching System). Oznacza to, iż kluby, które zawarły umowy typu TPO obowiązane są przesłać do FIFA kopie umów wraz ze wszelkimi załącznikami i aneksami. Niedochowanie któregokolwiek z wyżej wymienionych wymogów skutkować będzie odpowiedzialnością dyscyplinarną po stronie klubu oraz samych zawodników.
Skoro więc przepisy zakazujące Third Party Ownership zostały uchwalone to skąd znak zapytania w tytule? Otóż nie ulega wątpliwości, iż kluby oraz menedżerowie “staną na głowie”, aby skutecznie regulacje FIFA ominąć. 90 % zawodników w najwyższej lidze rozgrywkowej w Brazylii jest w jakiś sposób powiązanych z zewnętrznymi inwestorami na zasadzie TPO. Już wcześniej pojawiały się głosy, iż zakazy TPO wprowadzane w obrębie krajowych związków są
niezgodne z prawem Unijnym.
A jak jest na naszym krajowym podwórku, gdzie zakaz umów typu TPO obowiązywał już wcześniej?
Otóż wątpliwości, co do zgodności z regulacjami PZPN mogły budzić kwestie związane z transferem Tomasza Jodłowca ze Śląska Wrocław do Legii Warszawa. Otóż ówczesny klub zawodnika wcale nie był zdeterminowany, aby piłkarz przeniósł się do stolicy. Wiązało się to z faktem, iż znaczna część zysku z transferu miała wpłynąć nie do klubu, a bezpośrednio do Józefa Wojciechowskiego, byłego właściciela Polonii Warszawa, z której to Jodłowiec przeniósł się do klubu z Dolnego Śląska.
Nie była to jednak standardowa klauzula, na mocy której poprzedni klub zawodnika uzyska procent od następnego transferu zawodnika, a to dlatego, iż Wojciechowski sprzedał Polonię, a mimo tego kwota transferowa miała spłynąć właśnie na jego konto, a nie konto Polonii. Media donosiły, iż przy transferze Jodłowca z Polonii do Śląska, klub z Wrocławia udzielił Józefowi Wojciechowskiemu pełnomocnictwa do przeprowadzenia następnego transferu zawodnika. Oficjalnie więc, Józef Wojciechowski występował jako pełnomocnik klubu Śląsk Wrocław, a nie osoba trzecia. Jednocześnie jednak tajemnicą poliszynela pozostawało, iż to nie klub był głównym beneficjentem sumy transferowej otrzymanej w związku ze zmianą barw klubowych zawodnika.
W tym miejscu należy także wspomnieć o inicjatywie ostatnich tygodni, a mianowicie finansowaniu transferów przy użyciu funduszu inwestycyjnego.Otóż Skarbiec TFI utworzył fundusz inwestycyjny Football FIZAN dedykowany
Legii Warszawa. Wg
zapewnień przedstawicieli spółki zgromadzone środki będą przeznaczone na współfinansowanie polityki transferowej klubu. Fundusz jak i inwestorzy nie mają wpływu na politykę transferową klubu, klub zobowiązuje się jednak do zapewnienia inwestorom udziału w zyskach z transferów piłkarzy.
Jakkolwiek przyjęta konstrukcja nie budzi zastrzeżeń pod względem zgodności z obecnie obowiązującymi przepisami to powstaje pytanie czy tak zorganizowany system finansowania nie będzie naruszał przepisów wchodzących w życie w maju, które wykluczają jakąkolwiek partycypację finansową osób trzecich w zyskach z transferu piłkarza? Paradoksalnie fakt, iż potencjalny zysk nie jest uzależniony od jednego transferu tylko niejako od wyniku finansowego klubu, będącego pochodną całej polityki transferowej może przemawiać na korzyść interpretacji, iż rozwiązanie to jest zgodne z nowymi przepisami.
W związku z wprowadzonymi przepisami przejściowymi, na mocy których zawarte przed 1 maja 2015 r. umowy TPO będą nadal obowiązywać, na efekty nowych regulacji przyjdzie jeszcze poczekać. Niewątpliwie skuteczność przepisów zależeć będzie w znacznej mierze od tego jak restrykcyjnie FIFA będzie karać kluby i zawodników naruszających zakazy.
Fot: Norio.NAKAYAMA / Foter / CC BY-SA
- w § 33 ust. 4 uchwały III/39 z 14 lipca 2006 r. w sprawie statusu zawodników występujących w polskich klubach piłkarskich oraz zasad zmian przynależności klubowej stwierdza się, iż kluby piłkarskie nie mogą zobowiązywać się wobec jakichkolwiek osób trzecich, albo zawierać z nimi umów w przedmiocie transferów definitywnych lub czasowych
- Regulations on the Status and Transfer of Players
